İNSANIN ÖZGÜRLÜK MÜCADELESİ

Ä°nsanın kainatı anlama çabası olan bilim yolculuÄŸu, maddi alem hakkında insana kısmi anlamda bazı bilgilere ulaÅŸma imkanı saÄŸlasa da manevi alemi anlama çabası aynı kolaylıkta olmamıştır. Ä°nsan, hücreyi, bakteriyi, atomu vs tanıma yolunda hızlı bir ÅŸekilde ilerlerken aynı hızda manevi anlamda insanı tanıyamamıştır. Çünkü insanı tanımak sadece bedeni tanımakla deÄŸil insanı oluÅŸturan asıl boyutun yani ruhun tanınmasıyla mümkündür. Ä°nsan, laboratuvar ortamında bedeni incelediÄŸi gibi ruhu inceleyememiÅŸ ruh hakkında bilgi edinememiÅŸtir. Zaten Allah(ac) ruh hakkında bize Ä°sra suresi 85. Ayette gereken cevabı vermiÅŸtir: “Resulüm! Sana ruhun ne olduÄŸunu soruyorlar. De ki: Ruh Rabbimin bir emrinden, sadece O’nun bileceÄŸi iÅŸlerdendir. Bu hususta size pek sınırlı bilgi edinme imkânı verilmiÅŸtir.”  Ruhu inceleyemeyen insan son yüzyılda ortaya çıkan Psikoloji bilimi ile insanın davranışları üzerinden insanı tanımaya çalışmıştır. Bu çabada insanı tanımak için yeterli olamamış ve ne yazık ki insanı ilgilendiren bazı kavramlar tam olarak anlaşılamamış veya yanlış anlamlar yüklenmiÅŸtir. Bunların başında “özgürlük” kavramı gelmektedir.

Tarih boyunca insanın en büyük mücadele muharriklerinden biri özgürlük olmuÅŸtur. Ä°nsan özgürlüÄŸü için savaÅŸmış, kan dökmüÅŸ, öldürmüÅŸ ve yeri gelmiÅŸ öldürülmüÅŸ. ÖzgürlüÄŸü bu kadar çekici kılan ÅŸey neydi ? Cevap aslında özgürlüÄŸün kabullenilmiÅŸ tanımında gizli: “Özgürlük, kiÅŸinin herhangi bir zorlamaya veya kısıtlamaya baÄŸlı olmaksızın düÅŸünmesi ve karar vermesi durumudur.” Ä°nsan hiçbir kısıtlama ve zorlamaya maruz kalmadan yaÅŸamak istemiÅŸtir ama hiçbir zaman bunu baÅŸaramamıştır çünkü bu kabul edilmese de insanın doÄŸasına aykırı bir durumdur. BaÅŸka otoriteleri reddeden insanlar yeri gelmiÅŸ insanları kendi otoritelerine boyun eÄŸmek zorunda bırakmışlardır. Hiçbir beÅŸeri otoriteye boyun eÄŸmediÄŸini düÅŸünen insanlarda kendi istek ve arzularının esiri olmuÅŸlardır. Ä°nsan gerçek anlamda hiçbir zaman özgür olamamıştır.

“Özgürlük, bilginin eÅŸlik ettiÄŸi tercihte bulunma gücüdür.” sözüyle Aristoteles özgürlüÄŸün tanımını farklı bir alana taşımıştır. Bilginin eÅŸliÄŸinde hareket etme düÅŸüncesi de insanı özgürlüÄŸe ulaÅŸtırmada yeterli olamamıştır. Çünkü insan çoÄŸu zaman bildiÄŸini bile yapmamakta, istek ve arzularına göre hareket etmektedir. ÖrneÄŸin; sigara ve içkinin insan saÄŸlığına zararlı olduÄŸu bilim insanları tarafından ortaya konulmasına raÄŸmen, insan bu zararlı eylemleri tercih edebilmektedir. Yazar Lisa Gardner, bu durumu ÅŸu cümlesiyle özetlemektedir: “Ä°nsan karmaşık bir varlık, öyle ki doÄŸruyu bilseniz bile bu, yanlış olanı yapmayacağınız anlamına gelmiyor.” Ä°nsan, bütün dış kısıtlama ve zorlamalardan kendini soyutlasa bile kendi benliÄŸinin esaretinden kurtulamamaktadır. Ya bir ideolojinin ya bir otoritenin ya bir hayat anlayışının ya da kendi benliÄŸinin, istek ve arzularının maddi veya manevi kısıtlama ve zorlamalarına maruz kalmaktadır. Zaten insandan istenende dünyada özgürlük elde etmek deÄŸil, Allah(ac)’ye kul olabilmektir. Bunu Zariyat suresi 56. Ayette Allah(ac) bizlere ÅŸöyle bildirmektedir: “Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım.” Kulluk, Allah(ac)’yi tanımak ve bizler için gönderdiÄŸi dinin esaslarını yerine getirerek rızasına ulaÅŸabilmektir.

Ä°nsanın özgürlüÄŸü iddia etme gibi bir hakkı var mıdır ? Dünyaya geliÅŸi bile birçok belirlenmiÅŸlikle olduÄŸu halde, kendine ait olmayan bir evrende ve bedende özgürlük iddia etme gibi bir hakkı yoktur. Burada kastedilen özgürlük, istediÄŸi gibi seçim yapabilme ve davranma hakkıdır. Böyle bir hak talebinde bulunmak en açık tabirle “tanrılaÅŸma arzusu” ile ifade edilebilir. Ä°stediÄŸini yapma kudretine sahip olan ve yaptığından sual olunmayan sadece Allah(ac)’dir. Ä°nsana yakışan kendi özgürlüÄŸünün sınırlarını Kur’an-ı Kerim ile belirlemek ve bu sınırlar içerisinde hareket etmektir.

Bu yazının en önemli paragrafına gelecek olursak: Özgürlük, esaret, eÅŸitlik, bağımsızlık vs gibi kavramları bizler oluÅŸturduk kendi oluÅŸturduÄŸumuz ve çoÄŸu zaman yanlış anlamlandırdığımız kavramların esiri olmamalıyız. ÖrneÄŸin: KulluÄŸu bir çok insan özgür iradesinin elinden alınması gibi görüyor niye mi çünkü özgürlük kavramını tahrif edenler böyle diyor. Halbuki Allah(ac) kulluk özgürlük iken kula kulluk esarettir. Bize dayatılan kavramları sorgulamalı ve gerekirse zihin dünyamızda o kavramı yeniden yorumlamalıyız. Yoksa bu ve benzeri yazıları kendi benliÄŸimize kabullendirmekte zorlanırız.

Peki insandaki zorlama ve kısıtlamaya karşı direncin verilme hikmeti neydi ? Allah(ac) insana verdiÄŸi bu direnci, insanın var olma gayesinin önündeki tüm beÅŸeri ve nefsani esaretlerden kurtulması için vermiÅŸtir. Bu direnç insanı tüm dünyevi esaretlerden kurtarıp Allah(ac)’ye kul olmaya iletmek, asıl özgürlüÄŸü Allah(ac)’a kul olmakta olduÄŸunu göstermek için verilmiÅŸtir. Allah(ac) insanı hiçbir zaman başıboÅŸ bırakmamış insana gönderdiÄŸi peygamberler ve kitaplarla hidayetin, mutluluÄŸun, ferdi ve toplumsal refahın yolunu göstermiÅŸtir. Asıl özgürlüÄŸü Allah(ac)’ye kullukta bulan insan bütün dünyevi esaretlerden kurtulmuÅŸ ve eÅŸrefi mahluka yaraşır ÅŸekilde hareket etmiÅŸ olacaktır.

Mehmet Åžirin BAÅžTUÄž